Door: Glenn Janssen en Kristel Jansen in de Wal
Meer vrijheid voor ondernemers en consumenten, dat was voor korte duur. De tweede golf is ingezet en de impact van corona op onze economie is onvermijdelijk. De horeca, evenementenbranche en andere sectoren laten hun stem horen. Maar hoe zit het met de retailsector en hoe blijven winkelgebieden bij in deze tijd waar alles snel verandert?
De retail had het al zwaar met de opkomst van online winkelen. Consumenten ontdekten het gemak van pakketjes bestellen, bezorgen en weer retour sturen vanaf huis. De prikkel om fysiek te gaan winkelen komt daardoor steeds meer te liggen op een ‘gezellig dagje uit’, een dagje beleving, iets wat de online wereld niet kan bieden.
Retailsector in tijden van crisis
Echter is de retailsector de afgelopen maanden door corona sneller veranderd dan ooit. Het aantal online bestellingen groeide verder. Zo blijkt uit onlangs verschenen onderzoeken dat 27% van de consumenten meer online zal blijven kopen en de omzet van de modebranche dit jaar daalt met gemiddeld 15%. Daarnaast heeft de social distance invloed op ons koopgedrag, waarbij de angst van consumenten een belangrijke belemmering blijft voor economisch herstel.
Het is natuurlijk niet alleen maar ‘kommer en kwel’. Kijk maar naar de bouwmarkten en supermarkten, waar de omzetten stijgen. Behoeften aan een dagje uit en beleving tijdens het winkelen daalt, maar daarentegen wordt het steeds belangrijker om de dagelijkse benodigdheden in je eigen omgeving te hebben. De binnensteden zijn echter niet alleen gemaakt voor eigen inwoners, maar juist ook voor bezoekers van buitenaf. In deze tijd stap je minder snel de auto of de trein in om naar een andere stad af te reizen. Er was al sprake van leegstand in winkelgebieden maar, met deze ontwikkeling kan die leegstand alleen nog maar verder toenemen.
Flexibiliteit vereist
Natuurlijk wordt er gekeken naar andere invullingen van het vastgoed. Branchering is een belangrijk instrument om leegstand tegen te gaan. Het is daarbij van belang om te weten wat de consument wil. Als er meerdere modewinkels uit het straatbeeld verdwijnen is er wellicht meer behoefte aan een supermarkt of een ambachtelijke bakker. Commerciële ruimten maken ook steeds vaker plaats voor meer maatschappelijke concepten. Ook dit zorgt voor meer dynamiek in de winkelstraat. Tevens wordt er gekeken naar het compacter maken winkelgebieden. Commerciële zijstraten worden afgewaardeerd, zodat het hart van winkelgebied blijft kloppen. Maar wat kan er nog meer gedaan worden?
De maatschappelijke meerwaarde van winkelgebieden wordt steeds belangrijker. Het winkelgebied is meer dan een plek waar aankopen worden gedaan. Het is een plek waar mensen elkaar ontmoeten, waar dingen gebeuren en waar het fijn is om te verblijven. Vastgoedeigenaren, gebruikers en overheden kunnen hier een belangrijke rol in vervullen. Denk aan:
- Het stimuleren van tijdelijke activiteiten/concepten/placemaking initiatieven in leegstaande winkelpanden. Zo zien we ruimtes die tijdelijk worden ingevuld als creatieve werkplaatsen voor jongeren of studenten of pop-up stores waar beginnende kunstenaars hun werk etaleren. Belangrijk hierbij is dat winkels flexibel in te delen zijn. Shop-in-shop concepten, zoals Raaks Halle in hartje Haarlem, spelen hierop in en zorgen voor reuring in de straat. Of kijk naar nieuwe combinaties als winkelen (op de begane grond) en sporten (op de 1e verdieping).
- Gezamenlijke planvorming voor de herinrichting van de buitenruimte. Door het toevoegen van groen en ruimte te creëren voor ontmoetingsplekken stimuleer je mensen tot een langer verblijf. In Beverwijk deden ze dit door in het centrum onder andere brede groenstroken te creëren omringt met houten bankjes waar mensen rustig kunnen zitten.
- Ook het creëren van een aantrekkelijke routing door het winkelgebied is een waardevolle toevoeging. Dit hebben ze bijvoorbeeld in Nantes gedaan met een kunstroute door de stad. Onderdeel van deze route is kunst op de gevels van de winkels.
Naar een toekomstbestendige vastgoedstrategie
Vanwege de veranderende behoefte van de consument zal er structurele vernieuwing moeten plaatsvinden van winkelgebieden. De verhouding tussen werken, wonen, recreëren en verblijven moet opnieuw worden bekeken. Hiervoor hebben we creatieve ondernemers, flexibele vastgoedeigenaren, maatschappelijk-bewuste ontwikkelaars en meedenkende overheden nodig die samen optrekken.
Hoe pakken we dit aan?
- Vorm een coalitie van eigenaren (ontwikkelaars), (commerciële en niet-commerciële) ondernemers en overheden. Vergeet ook de gebruiker niet!
- Doe onderzoek naar je winkelgebied en de behoeften van de (lokale) gebruiker. Kijk naar looproutes, de customer journey. Denk hierbij ook aan de lokale en landelijke trends die er spelen.
- Wat is het juridische en planologische raamwerk, zijn er mogelijkheden om dit op te rekken, waar liggen hier de kansen?
- Bepaal aan de hand van bovenstaande wie je als gebied wilt zijn. Welke functie neem je in als winkelgebied in het dorp, de stad, de regio: een duidelijke positionering met een sterk verhaal op basis van verleden, heden en toekomst.
- Bepaal op basis van bovenstaande een gezamenlijke kansenkaart voor het gebied. Zorg hierbij voor een koppeling tussen de ruimtelijk invulling en het programma (branchering).
- Stippel de strategie voor de lange termijn uit in een gezamenlijke ontwikkelvisie, maar ga ook direct aan de slag met enkele ‘quick wins’ en houd daarmee de energie vast!