COVID-19 beheerst nog steeds ons dagelijks leven. Veiligheidsregio’s zijn al sinds begin vorig jaar verantwoordelijk voor het informeren van inwoners om zich toch vooral aan de maatregelen te houden. Dietzer Jim Wouda ondersteunde ruim een jaar het crisisteam van de veiligheidsregio Amsterdam Amstelland. Wat viel hem op en welke lessen trekt hij?
‘De Rijksoverheid voert een stevige communicatieaanpak sinds het begin van de crisis. De persconferenties worden ondersteund met massa-mediale middelen, een social media aanpak en website. Over de actuele maatregelen bij op- en afschaling wordt veel gecommuniceerd. Veiligheidsregio’s en gemeenten moeten zich elke keer weer de vraag stellen: wat voegt lokale inzet van communicatie toe? Ervaring leert dat juist het netwerk van verschillende organisaties en sleutelfiguren een essentiële schakel vormt om inwoners – waaronder specifieke groepen – te informeren. Van belang dus om daar op in te zetten, zeker nu het belangrijk is alle inwoners te bereiken zodat zij zich daadwerkelijk laten vaccineren.
- Crisiscommunicatie en gedrag
Meer dan bij andere crises gaan bij de bestrijding van corona crisiscommunicatie en gedrag hand in hand. De nadruk ligt op het bieden van een duidelijk handelingsperspectief – opvolgen van (basis)maatregelen. Hoe kan communicatie gericht worden ingezet om dit gedrag na te leven? Bijvoorbeeld door te communiceren in termen van gewenst gedrag; consistent zijn in boodschappen; persoonlijke verhalen in te zetten om betekenis te geven; en oog hebben voor korte en lange termijn doelen. Voorwaarde is om inzicht te hebben in de oorzaken van ongewenst gedrag – wat is de motivatie, wat zijn belemmeringen?
Aanvullend onderzoek – naast het reguliere RIVM/GGD-onderzoek – biedt meer inzicht en zorgt ervoor dat in communicatie kan worden bijgestuurd. Zowel kwantitatieve effectmeting als inzet van focusgroepen zijn hiervoor onontbeerlijk.
- Van crisis- naar herstelcommunicatie
Welke (bestaande) programma’s ondersteunen inwoners om deze lastige tijd door te komen? Voor het bevorderen van de fysieke en mentale gezondheid zijn binnen gemeenten vaak actieprogramma’s waarop kan worden aangehaakt. Langzamerhand wordt zo de stap gemaakt van crisis- naar herstelcommunicatie. Het is belangrijk vanuit de verschillende beleidsterreinen hieraan invulling te geven – dat ondersteunt het perspectief om uit deze crises te komen.
Tenslotte is de inbedding van communicatie binnen de crisisstructuur van belang. Al langer dan een jaar wordt er onder flinke druk gewerkt. En het ziet er naar uit dat dit de komende tijd ook nog het geval zal zijn. Daarom loont het zorgvuldig te kijken naar de juiste structuur en invulling van de communicatie: is een projectorganisatie nodig, of kan er juist meer binnen de staande organisatie worden belegd? Dit is bij uitstek een moment om de huidige werkwijze en het effect van de bijdrage van crisiscommunicatie te evalueren.’